Enkele historische gegevens van Avereest, die direkt of indirekt een gevolg zijn geweest van de oorlog 1940-1945.
Nadat ik de beruchte hongerwinter 1944-1945 onder de rook van ‘s-Gravenhage had overleefd, kwam ik voor het eerst eind mei 1945 weer in mijn geboortegemeente Avereest. Ik logeerde bij mijn ouders in Balkbrug. Daar vernam ik wat er zich daar zoal had voorgedaan in het laatste oorlogsjaar. Mijn vader was opgepakt geweest en naar het concentratiekamp “Erica” bij Ommen gebracht. De aanleiding hiervoor was als volgt: Vader had in 1939 een boerderij gebouwd op zijn door hem ontgonnen heideveld aan de Nieuwedijk te Balkbrug. Vader had die boerderij in hetzelfde jaar verpacht. Direct al in het begin van de oorlog ontpopte deze boer zich als als een felle NSB-er die, naarmate de Duitse bezetting voort duurde, meer en meer een verradersrol ging spelen. Dit werd zo erg dat een ondergrondse, verzetsgroep besloot de man te liquideren. Dit is in 1944 gebeurd door de boer op een avond bij het openen van de voordeur, nadat er was aangebeld, in de deuropening dood te schieten. Direct na dat gebeuren kreeg vader de raad zo gauw mogelijk te gaan onderduiken omdat er wellicht repressaille-maatregelen zouden worden genomen. Vader en moeder zijn ondergedoken bij familie in De Wijk (Dr). Ik meen dat mijn ouders daar zo’n zes weken ondergedoken zijn geweest. Weer thuisgekomen werd vader de volgende dag opgehaald. Hij belandde dus in het concentratiekamp “Erica” bij Ommen. Gelukkig is hij daar weer heelhuids uitgekomen.
Mijn jongste zuster was met een boerenzoon getrouwd. Zij hadden een boerenbedrijf bij Witharen. Dat was de boerderij van haar schoonvader, die bij hen inwoonde. Na de bevrijding van Balkbrug door een Canadese tankeenheid, ontstond er tussen de Ommerschans en Witharen een gevecht tussen de Canadezen en Duitsers, die gewapend waren met pantservuisten (Ommen was nog niet bevrijd). Bij dat gevecht werd de voornoemde boerderij in brand geschoten. Het gevolg was dat de bewoners, die gelukkig het vege lijf wisten te redden, alles in vlammen zagen opgaan. Gelukkig voor hen was de weduwe van de eerder doodgeschoten NSB-er met de noorderzon vertrokken, zodat mijn zuster, zwager en diens vader hun intrek konden nemen op deze boerderij. Vanaf de bewuste meidag in 1945 tot in 1990 hebben zij op deze boerderij gewoond en gewerkt. Mijn zuster’s schoonvader is in 1965 overleden. Thans hebben zij besloten het bedrijf te beëindigen, omdat het boerenwerk te zwaar wordt voor mijn zwager. Zij gaan “stil leven” in Balkbrug. Zij hebben vrijwillig ingestemd met een herverkaveling van de gronden, waardoor de vier aangrenzende bedrijven in staat zijn hun grondoppervlak te vergroten. Deze voor Balkbrug unieke wijze van herverkaveling wordt vanzelfsprekend erg gewaardeerd.
N.S.B.-ers in Avereest
Toevallig kreeg ik een lijst in handen van alle NSB-ers die in mei 1945 in de gemeente Avereest woonachtig waren. Deze alfabetisch opgestelde lijst vermeldt naast geslachtsnaam ook voornamen, geslacht en geboortejaar. omdat ik me kan voorstellen dat veel kinderen en kleinkinderen van deze mensen nog in Avereest woonachtig zijn en er grote moeite mee zouden hebben als ik hier namen zou publiceren, zal ik dit vanzelfsprekend niet doen. Totaal komen op deze lijst 143 NSB-leden voor. Mijn verwachting was dat het er meer zouden zijn, doch dat bleek gelukkig niet het geval. Uitgesplitst over Dedemsvaart en Balkbrug heb ik de volgende gegevens aan de lijst onttrokken.
NSB-leden Dedemsvaart Balkbrug
aantal mannen 49 28
aantal vrouwen 45 21
jongste man 18 jaar 16 jaar
gem.leeft. mannen 45 jaar 43 jaar
oudste man 80 jaar 77 jaar
jongste vrouw 17 jaar 17 jaar
gem. leeft. vrouwen 43 jaar 42 jaar
oudste vrouw 70 jaar 68 jaar
Ik heb deze bewerkte gegevens willen publiceren in de gedachte te voorkomen dat ze aan de vergetelheid worden prijsgegeven.
Emmeloord, mei 1990
J.A. Grootenhuis