Vooraf
Bij de Gemeente Avereest was in 1900 behoefte aan een nieuwe gemeente‑veldwachter. In januari 1900 was de gemeenteraad van Avereest akkoord gegaan met het ontslag uit de dienst (om gezondheidsreden), per 1 februari van veldwachter R. de Lange. De Gemeente Avereest moest toen op zoek naar een nieuwe veldwachter als opvolger voor De Lange. Het werd Aalt Bosch.
Gemeente‑veldwachter Aalt Bosch
In februari 1900 werd de heer Aalt Bosch in die vacature benoemd. Hij was na zijn opleiding aan de politieschool agent van politie geworden te Delft en sinds 1899 te Dordrecht. Aalt Bosch was afkomstig uit Zwolle, waar ook zijn familie woonde. Een functie bij de Gemeente Avereest was aantrekkelijk voor Bosch, want Avereest was natuurlijk veel dichter bij zijn familie in Zwolle, dan Dordrecht. Bij zijn benoeming in Avereest was hij 27 jaar. Hier zou Aalt Bosch talrijke jaren, tot zijn pensioen in 1937, als veldwachter in functie blijven.
Het gezin Bosch omstreeks 1922.
Aalt Bosch
Wie was veldwachter Bosch. Aalt Bosch werd op 30 juni 1872 te Zwolle geboren. Zijn ouders waren Hermanus Bosch en Johanna Pieternella Jonker. Aalt Bosch is genoemd naar zijn grootvader van zijn moeders kant, Aalt Jonker. Op 17 augustus 1899 is Aalt Bosch te Zwolle getrouwd met Johanna Henderika Burbach. Zij was 23 jaar en woonde te Zwolle. Haar vader was Johannes Burbach, barbier. Al kort na hun huwelijk werd Aalt Bosch benoemd tot veldwachter te Avereest, standplaats Dedemsvaart. Hier ging hij met zijn vrouw wonen aan het Rheezerend, iets voorbij Sluis‑zes. In Dedemsvaart beleefden zij in 1902 droeve dagen, toen hun eerste kind levenloos geboren werd. Daarna kregen zij nog drie kinderen: Margritha in 1904, Hermanus in 1911 en Aalt Johan Hendrik in 1918. Deze zoon is later ook bij de politie gaan werken. In Dedemsvaart is het gezin een paar maal verhuisd, o.a. van het Rheezerend naar de Van Haeringenstraat. In 1926 heeft hij daar een huis laten bouwen. Dit is het huis, dat later verkocht is aan de familie A. Reurink. Nog weer later woonden de dames Burema daar.
Veldwachter
Naast zijn werk als gemeente‑veldwachter werd er nogal eens een beroep op Aalt Bosch gedaan bij de afdeling burgerlijke stand van de Gemeente Avereest. Ruim 100 keer staat zijn naam genoemd als zijnde getuige bij geboorte, trouwen of overlijden. Toen Bosch in 1900 benoemd werd in Avereest, werd hij collega van Hendrik Klinge. Naast gemeenteveldwachters had Avereest overigens ook een rijksveldwachter, later bijv. de heer Disselburg. Later werden beide korpsen samengevoegd tot het korps Rijkspolitie. Met zijn politie‑uniform en grote snor maakte Bosch een strenge indruk.
Op zekere avond was veldwachter Bosch, om niet zo op te vallen, zelf zonder licht gaan fietsen. Was hij naar iets/onraad op zoek misschien? Het zou kunnen. Immers, niet opvallen maakt de kans op succes groter. Hoe dan ook, op het Rheezerend kwam hij die avond de jongeman Gerard Jans tegen, ook zonder licht. Jans moest maar mee komen en aan de binnenkant fietsen. Samen fietsten ze in het donker van de avond verder, toen door Bosch’ toedoen Gerard Jans plotseling opzij geduwd werd en naast de weg in een heg belandde. Bosch had zijn collega zien aankomen en tja, beiden hadden ze geen licht aan. Gerard Jans moest dus maar even van de weg af. Het kan verkeren, want voor Gerard Jans liep het daarom nog mooi af, geen boete.
Het afscheid van veldwachter Bosch.
Afscheid van veldwachter A. Bosch
In de Dedemsvaartse Courant van 1937:
“De Commissaris der Koningin in Overijssel heeft met ingang van 10 oktober a.s. eervol ontslag verleend aan de heer A. Bosch als veldwachter van de gemeente Avereest.”
Veldwachter Bosch had naast zijn politiewerk ook nog enige andere functies, zoals blijkt in een schrijven van 19 juli 1937 aan de Gemeente Avereest. Hij verzocht daarin om hem eervol ontslag te verlenen als marktmeester en als beambte belast met het uitreiken van aanslagbiljetten. B en W van Avereest stelden in de raadsvergadering van 26 juli voor, het gevraagde ontslag te verlenen. De raad ging akkoord. Aldus werd besloten.
Bij het naderend afscheid meldde de krant van 9 okt.: “Naar wij vernemen ligt het in de bedoeling om veldwachter Bosch op zijn laatste ambtsdag, nl. zaterdag 11 oktober, op eenvoudige wijze te huldigen. Hiervoor bestaat te meer aanleiding, omdat deze dag samen valt met die, waarop hij zijn 40‑jarig ambtsjubileum viert.”
Verslag van het afscheid
De spontaniteit waarmee veldwachter Bosch zaterdag jl. bij zijn afscheid als gemeenteveldwachter werd gehuldigd, was een bewijs, dat jong en oud deze in de dienst vergrijsde functionaris een warm hart toedroeg; maar gaf tegelijk zekerheid, dat de onderlinge verstandhouding tussen collega’s en overig gemeente‑personeel uitstekend is geweest. De loco‑burgemeester, wethouder Wolthuis, sprak de scheidende veldwachter op zeer hartelijke wijze toe: “Met veldwachter Bosch vertrekt een plichtsgetrouwe ambtenaar, die al had hij dikwijls een moeilijke taak als politieman, zijn werk steeds met grote ambitie en nauwgezetheid heeft vervuld.” Bosch kreeg als afscheid een electr. leeslamp en een rookstel, men hoopte dat Bosch nog lange jaren hiervan profijt mocht hebben. Mevrouw Bosch werd met een bloemenmand verrast. De buurtvereniging “Van Haeringenstraat” bood Bosch een plant aan. Van burgemeester mr. Visser uit Soest kwam een felicitatie‑telegram binnen. ’s Avonds brachten de beide muziekverenigingen de familie Bosch een serenade.
Oud of niet
Een gemeente‑veldwachter krijgt, als hij ouder wordt net als iedereen, pensioen. Nu had hij meer tijd voor een praatje. Bosch woonde aan de Van Haeringenstraat en kwam zo nu en dan bij mijn vader.
Mijn vader: “Zo, Bosch ie wordt old.”
Bosch: “Ach Varwijk dat valt met, as ik wil kan ik oe nog wel hoog in die appelboom smieten.”
Veel oudere leden van onze historische vereniging hebben veldwachter Bosch nog wel meegemaakt en herinneren zich zijn indrukwekkende verschijning vast nog wel.
Gerard H.Varwijk
Bronnen
‑ I.C.J.Simons; Enige historische gegevens over veldwachter Bosch. (manuscript 2000)
‑ dank aan H.D.J.Krikke voor aanvullend onderzoek.
‑ HCO. Zwolle
‑ Zwolse Courant /D