De brug in Balkbrug.
In de negentiende eeuw werd het kanaal de Dedemsvaart gegraven op initiatief van baron Van Dedem. Een onafzienbare vlakte bedekt met heide en in de lagere gedeelten veenplassen, waardoor geen weg of voetpad liep, lag nu open voor de turfwinning. Weliswaar moesten er toen nog wijken worden gegraven om het veen te ontwateren en de gestoken turf te doen afvoeren. Hierdoor ontstond langs de Dedemsvaart veel bebouwing. Er kwamen veenarbeiders en neringdoenden.
Balkbrug
Na enkele jaren van graven kwamen de aanleggers van het kanaal de Dedemsvaart ter hoogte van het huidige Balkbrug. De aanleggers hadden reeds verschillende hindernissen moeten overwinnen, hoofdzakelijk gelegen in het hoogteverschil van de bodem, maar in Balkbrug speelde er een ander probleem.
Speciale functie
Ter plaatse was al enkele eeuwen een weg, één van de drie wegen van het zuiden naar het noorden van ons land. Deze weg moest, vanwege de aanleg van de Dedemsvaart, van een brug voorzien worden. Dat was natuurlijk geen probleem, want over de Dedemsvaart lagen wel meer bruggen, maar de brug die nu gebouwd werd kreeg een speciale functie.
Beweegbare balk
Onder de brug werd, een installatie gebouwd, waarin een beweegbare balk werd aangebracht. Door deze balk hoger en lager te stellen, kon de diepgang van de schepen bepaald worden. Een speciale ambtenaar, de balkmeester, bepaalde aan de hand van de waterstand hoe hoog de balk afgesteld moest worden.
Dieper geladen
Als een schip de balk passeren kon, mocht het doorvaren en was de diepgang van het kanaal voldoende om ongehinderd te passeren. Veel schippers vonden dit bezwaarlijk, want, uit het westen komend, waren zij wel eens dieper geladen dan toegestaan was.
Soms werd dan met de sluiswachter van Sluis V een afspraakje gemaakt, dat deze het water wat langer ophield, zodat er meer water boven de balk kwam te staan. Lukte dit niet en kon het schip de balk niet passeren, dan kon men óf een gedeelte van de lading lossen, zodat het schip hoger kwam te liggen óf wachten tot er wel voldoende water was.
De brug met de balk eronder kreeg al spoedig de naam De Balkbrug en later, toen er rondom de brug een dorp ontstond, kreeg deze de naam die historisch al zo gegroeid was.
Dedemsvaartse Courant, 19 februari 2016