EDS-TRAMWAGON 85 GERESTAUREERD
DSM
Honderdvijfentwintig jaar geleden reed in Nederland de eerste stoomtram; dat was in het jaar 1879. Enige jaren daarna was ook de Dedemsvaartse Stoomtramweg Maatschappij op gericht, de DSM. De DSM heeft bestaan van 1885 – 1935. In 1935 vond de fusie plaats tussen de DSM en de EDS.
Fusie met EDS
Toen in 1935 de fusie van de DSM met de EDS een feit was geworden, werd het materieel van zowel de Dedemsvaartse Stoomtram als van de Eerste Drentse Stoomtram gezamenlijk gebruikt. De naam na de fusie werd EDS en van het rijdend materieel werden de goederenwagons van beide trambedrijven in een donkergroene kleur geschilderd. De tramremise in Dedemsvaart kreeg toen ook de naam EDS. De wagons van de DSM (Dedemsvaartse Stoomtramweg Mij.) hadden daarvoor een donkerbruine kleur, die van de EDS (Eerste Drentsche Stoomtram) een grijze kleur. De nieuwe kleur werd dus donkergroen. Helaas heeft de fusie geen winst gebracht. De tram kon de concurrentie met het autovervoer niet aan. Overigens werd in de oorlog de tram nog weer gebruikt; auto’s en bussen reden er immers toen steeds minder door gebrek aan geschikte brandstof. Kort na de oorlog was het gedaan met stoomtram. In 1947 werd de tram ontmanteld, de rails werden opgebroken en het rijdend materieel werd deels verkocht aan nog bestaande trambedrijven elders in het land. Een ander deel werd afgevoerd naar de sloop. Ook zijn er toen een aantal goederenwagons terecht gekomen bij particulieren, vooral bij landbouwers, bijv. als schuurtje, kippenhok enz. Nog altijd is men geïnteresseerd naar oude wagonbakken of wat er nog van rest. Veelal kan men ze weer restaureren. Wagon 85 van de EDS is daarvan een mooi voorbeeld.
Het vijf-tons “Allan”bovendeel van een EDS goederenwagon.
Stoomtram Hoorn – Medemblik
Al vanaf 1995 heb ik contacten met het museum ”Stoomtram Hoorn-Medemblik”, daarna ben ik lid geworden om op de hoogte te blijven met de historie van trams, zoals dat vroeger ook in Dedemsvaart het geval was. Dit museum heeft ruim 60 foto’s van mij gekregen van de DSM en EDS, met daarop o.a. gebouwen, locomotieven en wagons. Nu het museum in Hoorn een wagon van de EDS heeft gerestaureerd, is het leuk om dit te vermelden aan de leden van de Historische Vereniging Avereest en andere belangstellenden. Een aardige bijkomstigheid is het adres van het museum ”Stoomtram Hoorn-Medemblik”: Van Dedemstraat 8, Hoorn.
Route van wagon 85
De gesloten goederenwagon EDS nr. 85 is in 1930 gebouwd bij de Noord-Nederlandsche Machinefabriek te Winschoten. Er zijn destijds vijftien van deze wagons geleverd aan de EDS. Deze hadden een draagvermogen van tien ton. De wagons ziin in 1940 donkergroen geschilderd en gingen als koerswagens dienst doen, d.w.z. dat ze altijd een vaste route hadden. Een bordje koerswagen nr. 7 is nu ook weer aangebracht; wagon 85 was de 7e wagon uit deze serie.
EDS-tram Emmen-Hoogeveen met loc 13, koerswagen en personenrijtuig nr. 9 bij
Geesbrug (27 maart 1947).
Later, omstreeks 1950, is de wagon verkocht en terecht gekomen als schuur bij een boer in Ommen. Daarna is hij gebruikt als opslagruimte bij het Drentse Veenmuseum. Dit museum heeft hem doorgegeven aan de in 1994 beginnende toeristische spoorlijn ”STAR” te Stadskanaal, waar hij als verkooppunt voor de plaatskaarten is gebruikt. In Stadskanaal heeft men intussen het station opnieuw opgebouwd. Als verkooppunt was deze wagon toen niet meer nodig. Door de ”STAR” werd de goederenwagon 85 in 1995 geruild met een spoorgoederenwagon van de museum-stoomtram. Zij hadden de spoorwagon opgeslagen in een loods te IJmuiden. Tramwagon 85 verhuisde dus van Stadskanaal naar de Stoomtram Hoorn-Medemblik. Intussen is tramwagon 85 door medewerkers van de museum-stoomtram gerestaureerd en weer geheel rijvaardig gemaakt.
Pas gerestaureerde wagon EDS-85.
Wagon 85 gerestaureerd
Kort geleden is de restauratie van wagon 85 van de EDS afgerond. Het resultaat mag er zeker zijn zoals te zien is op de foto’s. In april ontving ik nl. van de heer Van Rijn van het museum ”Stoomtram Hoorn-Medemblik” foto’s van de gerestaureerde wagon 85 van de EDS. De wagon is weer als nieuw. Komt er een vervolg? Het museum ”Stoomtram Hoorn-Medemblik” bezit nog een gesloten goederenwagon van de DSM, die rijvaardig gemaakt moet worden: nl. de EE 12.
Gerard H. Varwijk
Bronnen
– Brief en foto’s van de heer M.C.W.van Rijn, chef Materieel & Werkplaatsen van
het museum ”Stoomtram Hoorn-Medemblik”, dd. 24-4-2004.
– ”De Stoomtram”. Tijdschrift van het museum ”Stoomtram Hoorn-Medemblik”,
2004 nr 2, pag.16.
– A.E. van Bergen, H.Zandbergen: ”Van stoomtram tot DVM”. Uitg. NVBS.
Amsterdam/Dieren 1985. pag. 4, 198, 205, 278.
– A.E.van Bergen, G.H.Varwijk: ”De Dedemsvaartse Stoomtramweg Maatschappij”.
HVA 1985 nr.1.
– ”Op de rails”, maanblad NVBS: 1996 nr. 5 pag. 168.
– G.H.Varwijk: museum ”Stoomtram Hoorn-Medemblik”. HVA 2000 nr. 4. pag. 40-41.
– ”De olde trambane”. HVA 2003 nr. 3.
– Met dank aan mevr. W. Hesselink-Schraa.